Ngày 25/08/2021, Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV đã phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Thái Bình và Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN & PTNT) đồng tổ chức trực tuyến Hội thảo Tổng kết & Trao giải Chung kết Dự án “Sản xuất lúa bền vững và giảm phát thải khí nhà kính AgResults” (AVERP).

Buổi lễ đã thu hút hơn 100 đại biểu từ các điểm cầu trực tuyến, bao gồm các chuyên gia, đại diện của Tổ chức SNV tại Việt Nam; đại diện nhà tài trợ AgResults và một số tổ chức quốc tế tại Việt Nam; các cục, vụ, viện thuộc Bộ NN & PTNT; UBND tỉnh Thái Bình và các sở, ngành đơn vị liên quan; đại diện các Đơn vị dự thi; cùng nhiều chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp.

Theo báo cáo tại Hội thảo, Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế nông nghiệp, sản xuất và xuất khẩu lúa gạo là trụ cột sinh kế cho hơn 70% dân số nông thôn. Theo Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu, nông nghiệp chiếm tới 33% tổng lượng phát thải khí nhà kính (KNK), trong đó sản xuất lúa gạo chiếm xấp xỉ 50%. Để giải quyết thách thức này, Đề án AgResults đã thiết kế Dự án AVERP nhằm xác định phương pháp tiếp cận mới giúp giảm phát thải KNK, tăng năng suất lúa và nhân rộng các phương pháp hiệu quả nhất cho hàng ngàn nông hộ.

Dự án “Sản xuất lúa bền vững và giảm phát thải khí nhà kính AgResults” (AVERP) xây dựng, thử nghiệm và nhân rộng các công nghệ, công cụ và phương pháp tiên tiến với mục tiêu giảm phát thải KNK trong quá trình canh tác và sản xuất lúa gạo, góp phần nâng cao sinh kế, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Dự án sử dụng “cơ chế kéo” – một cơ chế thưởng bằng tiền dựa trên kết quả – để hỗ trợ các tác nhân trong chuỗi ngành hàng lúa gạo vượt qua các rào cản thị trường và đạt mục tiêu giảm phát thải KNK. Dự án được thực hiện trên địa bàn tỉnh Thái Bình thuộc đồng bằng sông Hồng trong giai đoạn 2016 – 2021.

Buổi lễ đã thu hút hơn 100 đại biểu từ các điểm cầu trực tuyến, bao gồm các chuyên gia, đại diện của Tổ chức SNV tại Việt Nam.

Dự án AVERP được chia ra làm 2 giai đoạn chính: Giai đoạn I gồm hai vụ thử nghiệm được bắt đầu vào vụ mùa năm 2017, kéo dài đến vụ Xuân 2018. Giai đoạn II gồm bốn vụ liên tiếp, bắt đầu vào vụ Xuân năm 2019, kết thúc vào vụ mùa năm 2020. Kết thúc 4 vụ mở rộng ở giai đoạn II, tổng cộng 47,762 lượt nông hộ từ 85 HTX trên tổng diện tích 4,937 héc-ta đã tham gia ứng dụng 4 gói công nghệ sản xuất lúa bền vững đã được Dự án kiểm chứng và cho phép triển khai trên quy mô lớn. Kết quả kiểm định cho thấy các gói công nghệ được thực hiện trong điều kiện thời tiết thực tế của hai vụ Xuân và Hè đã giảm KNK trung bình 0,5 tấn/ha và tăng năng suất trung bình 0,2 tấn/ha so với canh tác lúa truyền thống tại Thái Bình.

Các gói công nghệ này cũng giảm khoảng 15% chi phí vật tư cho các nông hộ do sử dụng hiệu quả vật tư đầu vào. Qua 5 năm triển khai tại Thái Bình, ngoài các lợi ích kép về phát triển kinh tế, bảo vệ tài nguyên môi trường và tăng cường liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo, các kết quả được kiểm định của Dự án cũng đóng góp vào các đề xuất cơ chế chính sách, lồng ghép vai trò của doanh nghiệp vào thực hiện và nhân rộng chuyển giao các công nghệ sản xuất lúa bền vững cho đồng bằng sông Hồng nói riêng và Việt Nam nói chung.

Phát biểu khai mạc Hội thảo trực tuyến, ông Tristan Armstrong – đại diện Ban điều hành Đề án AgResults từ Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc đã biểu dương các tác động mà Dự án AVERP tại Việt Nam đã đạt được trong việc khuyến khích các nông hộ cải thiện phương thức canh tác lúa gạo. Ông cũng nhấn mạnh tiềm năng của mô hình hỗ trợ tài chính dựa trên kết quả trong việc khuyến khích các doanh nghiệp nghiên cứu, thử nghiệm và mở rộng quy mô các gói công nghệ canh tác lúa hiệu quả để người dân trồng lúa có thể vừa tăng năng suất, vừa đồng thời đảm bảo an ninh lương thực theo hướng bền vững.

Ông Tristan khẳng định: “Cuộc thi tại tỉnh Thái Bình đã khuyến khích các doanh nghiệp trong khối tư nhân cạnh tranh bằng cách thúc đẩy việc nghiên cứu, thử nghiệm và mở rộng quy mô các gói công nghệ canh tác lúa hiệu quả nhất đến hàng ngàn nông hộ. Nhóm nhà tài trợ rất mong chờ được tiếp tục chứng kiến các tác động bền vững hướng đến nông nghiệp thông minh ứng phó với biến đổi khí hậu đến từ Dự án trong tương lai.”

Tại đây, các đại biểu tham gia hội thảo đã được theo dõi chuỗi bài trình bày về Dự án từ nhiều góc nhìn đa dạng. Bà Trần Thu Hà – Giám đốc Dự án AVERP mở đầu bằng đánh giá tổng kết các kết quả thực hiện Dự án sau 4 năm triển khai tại tỉnh Thái Bình. Tiếp nối là ông William Salas – đại diện Cơ quan Kiểm định Quốc tế AGS với các thông tin về phương pháp kiểm định và tính giải. Cơ quan Đánh giá độc lập Abt Associates sau đó đã có phần đánh giá Dự án từ các kết quả phân tích độc lập. Cuối cùng, ông Justin Kosoris từ Ban Thư ký Đề án AgResults đã tổng kết các phần trình bày bằng những bài học kinh nghiệm rút ra từ quá trình thực hiện Dự án, cũng như những đánh giá mang tính vĩ mô về mô hình Dự án tổ chức dưới dạng cuộc thi này.

Bà Trần Thu Hà – Giám đốc Dự án AVERP (áo đỏ) phát biểu tại sự kiện.

Bà Trần Thu Hà – Giám đốc Dự án AVERP cho biết: “Ngoài các đồng lợi ích thiết thực mà Dự án mang lại cho toàn thể các tác nhân trong chuỗi giá trị lúa gạo, bao gồm cả các nông hộ nhỏ, Dự án đã xây dựng được ba trụ cột chính nhằm đảm bảo tính bền vững sau khi Dự án kết thúc tại Thái Bình. Thứ nhất: Tuân thủ, đi đúng các định hướng Chính sách và đóng góp vào quá trình tái cơ cấu ngành hàng lúa gạo và Chiến lược ngành Trồng trọt giai đoạn 2020-2025 và tầm nhìn 2030; và các cam kết quốc gia về cắt giảm khí nhà kính (NDC). Thứ hai: Thử nghiệm và minh chứng vai trò cũng như sự sẵn sàng của khối kinh tế tư nhân trong phát triển các công nghệ canh tác và đưa vào sản xuất qui mô lớn. Thứ ba: Tạo ra các cơ hội mới cho việc tiếp cận các chương trình tín dụng xanh và tài chính các-bon. Các cơ hội này chính là chất xúc tác để các doanh nghiệp và nông hộ cùng hợp tác sản xuất nông nghiệp phát thải thấp trên quy mô lớn sau khi Dự án kết thúc”.

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Khắc Thận – Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình, Trưởng Ban chỉ đạo Dự án cấp tỉnh gửi lời cảm ơn sự giúp đỡ cả về vật chất và tinh thần của các nhà tài trợ, các tổ chức quốc tế; sự nỗ lực của Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV; sự quan tâm, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý dự án Trung ương đã tham gia nghiên cứu, phối hợp với tỉnh Thái Bình để thực hiện Dự án thành công.

Phía đầu cầu phía tỉnh Thái Bình.

Đồng thời, tại Hội nghị này, ông Nguyễn Khắc Thận giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình, các Đơn vị dự thi và yêu cầu các địa phương đã tham gia Dự án, trên cơ sở chức năng nhiệm vụ và mục tiêu của đơn vị mình, tiếp tục tăng cường chỉ đạo và tham mưu tổ chức thực hiện để áp dụng các quy trình tiên tiến đã tham gia Dự án ra diện rộng ở các mùa vụ tiếp theo để sản xuất lúa bền vững, tiết kiệm và thực sự hiệu quả. Đặc biệt, đem thành công của Dự án nhân rộng mang lại thành tựu mới trên phương diện sản xuất nông nghiệp nói riêng và trên phương diện phát triển kinh tế, an sinh xã hội nói chung. Đồng thời, tăng cường thông tin tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá thành tựu khoa học của Dự án này để các cấp ủy đảng, chính quyền và nông dân hiểu rõ, hiểu sâu về các tiến bộ kỹ thuật và hiệu quả của Dự án và thực hiện ra diện rộng hơn trong những vụ tiếp theo.

Ông Nguyễn Như Cường – Cục trưởng Cục Trồng trọt, Trưởng Ban QLDA cấp Trung ương khẳng định sẽ tiếp quản các kết quả của Dự án và yêu cầu các Đơn vị dự thi đạt giải có kế hoạch tiếp tục triển khai các mô hình canh tác tiên tiến này ở các tỉnh khác ngoài phạm vi Thái Bình. Ông tin tưởng rất mạnh mẽ rằng những kết quả Dự án sẽ được nhân rộng trên phạm vi cả nước. Đồng thời, Cục Trồng trọt sẽ tiếp tục hợp tác với những tổ chức quốc tế như SNV để tìm những hướng đi mới và mở rộng những giải pháp tiên tiến như các gói công nghệ của Dự án AVERP ở các vùng sản xuất lúa gạo trọng điểm ở Việt Nam.

Đại diện Đơn vị dự thi đoạt Giải Nhất, ông Trần Mạnh Báo – Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed phát biểu: “Đây là một Dự án được thực hiện với cơ chế rất minh bạch, giúp chúng tôi triển khai thành công gói công nghệ mới trong sản xuất nông nghiệp và đến nay đã tạo được cho bà con nông dân ở Thái Bình sự tự giác thực hiện các gói công nghệ ngay cả sau khi vụ mở rộng cuối cùng kết thúc từ năm 2020. Chúng tôi xin cam kết tất cả các điểm trồng lúa của ThaiBinh Seed trên toàn quốc sẽ tiếp tục triển khai gói công nghệ tham gia Dự án, cũng như sẽ tiếp tục lan tỏa những phương thức tiên tiến này đến những vùng sản xuất lúa trọng điểm trên cả nước, với mong muốn rằng những nỗ lực này sẽ góp phần quan trọng vào việc giảm khí thải nhà kính trong sản xuất lúa tại Việt Nam".

Giải Nhất trị giá 750,000 USD được trao cho Công ty Cổ phần Tập đoàn ThaiBinh Seed; Giải Nhì trị giá 400,000 USD được trao cho Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Công nghệ An Đình; và Giải Ba trị giá 200,000 USD được trao cho Công ty Cổ phần Giống cây lương thực và cây thực phẩm. Qua hai Giai đoạn triển khai, Dự án đã trao tổng giá trị giải thưởng lên đến 3 triệu USD cho các Đơn vị dự thi tham gia.

Dự án “Sản xuất lúa bền vững và giảm phát thải khí nhà kính AgResults” (AVERP) là Dự án do Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV quản lý, được thực hiện trên địa bàn tỉnh Thái Bình trong giai đoạn 2016-2021 với mục tiêu chính là xây dựng, thử nghiệm và nhân rộng các gói công nghệ canh tác lúa tiên tiến nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong quá trình cánh tác và sản xuất lúa gạo, góp phần nâng cao sinh kế, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Dự án sử dụng “cơ chế kéo” – một cơ chế thưởng bằng tiền dựa trên kết quả – để hỗ trợ các tác nhân trong chuỗi ngành hàng lúa gạo vượt qua các rào cản thị trường và đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính.

Đề án AgResults là một sáng kiến đồng tài trợ trị giá 152 triệu USD từ Chính phủ Úc, Canada, Anh, Mỹ và Quỹ Bill & Melinda Gates với mục tiêu khuyến khích và trao giải thưởng cho các sáng kiến nông nghiệp mang lại tác động bền vững, thúc đẩy an ninh lương thực, sức khỏe, dinh dưỡng toàn cầu và vì lợi ích của các Nông hộ nhỏ. Đề án đang triển khai 5 dự án tại Kenya, Uganda, Zambia, Nigeria, Việt Nam và một dự án toàn cầu.

N.Nghiêm th theo Tạp chí Thời đại